|
چند روز از ماه مبارک رمضان می گذرد؛ چند روز است که دهانها به غذا و آب بسته است، چند روز است که در تلاشیم به غیر از نخوردن آب و طعام، از این فرصت استفاده کنیم و از رذایل نفسانی خود بزداییم. آیا درست است که همزمان با غروب آفتاب، نبایدها نیز غروب کنند و دهانها به دروغ و تهمت باز شوند؟...
قال رسول الله صلىاللهعليهوآله: مَن لَم يَدَع قَولَ الزّورِ وَالعَمَلَ بِهِ وَالجَهلَ، فَلَيسَ للهِِ حاجَةٌ أن يَدَعَ طَعامَهُ و شَرابَهُ ؛ هر كس سخن دروغ و حرام، عمل به آن و نابخردى را رها نكند، خداوند نيازى ندارد كه او از خوردنى و نوشيدنىاش دست بكشد.
از جمله رذایلی كه نفس انسان را مورد آسیب قرار می دهد و موجب می گردد كه بسیاری از خصایل انسانی در آدمی توان ظهور و بروز نیابد دروغ و دروغگویی است آنهم در ملع عام!
دروغ و دروغگویی در باطن و وجدان آدمی و همچنین در آموزه های دینی و سخن بزرگان و اولیای دین طرد شده است و به حدی مورد نكوهش قرار گرفته كه از آن به عنوان دروازه ورود به گناهان یاد شده است.
دروغ ام الفساد و ریشه جرایم دروغ همچنین ام الفساد و زمینه و مقدمه ای برای وقوع جرایم بزرگتر دانسته شده است، این حدیث را شاید بارها در محضر قضات دیده و شنیده ایم كه النجاه فی الصدق یعنی نجات و رهایی در راستگویی است.
وقتی ریشه اصلی بسیاری از اختلافات كه اكنون به پرونده های قطور جزایی و حقوقی تبدیل شده است را بررسی می كنیم می بینیم كه همه چیز از یك دروغ شروع شده است و دروغگوی دیروز به متهم و به محكوم امروز تبدیل شده كه به پای میز قاضی رسیده و اكنون همه دروغهایی كه گفته است بر علیه خودش تبدیل به پرونده و جرم تبدیل شده است.
رواج درغگویی موجب مخدوش شدن اعتماد در جامعه می شود گفت: این بزرگترین صدمه و ضربه به جامعه است كه ریشه آن یعنی اعتماد عمومی مخدوش شود وچیزی كه این اعتماد را مخدوش كند همان دروغ است، دروغ گفتن زن و شوهر به همدیگر ،دروغ گفتن والدین به فرزندان، دروغ گفتن كارفرما به كارگر و حتی دروغ گفتن مسوولین به مردم از جمله مواردی است كه می تواند اعتماد را از بین ببرد و به اركان جامعه صدمه وارد كند.
درباره توصیف دروغگو در قرآن كریم اینطورآمده است که: درغگو مورد لعن و نفرین خدا است، متاسفانه تصویر بدی كه در ذهن بعضی از عوام شكل گرفته است این است كه دروغ را راه رهایی می دانند و حتی در بعضی از داوری ها سطحی گفته می شود زندگی بی دروغ رونق ندارد.
در روایتی از امام صادق (ع) آمده است كه فرمودند: دروغ همانا باعث خرابی ایمان می شود و قرآن كریم فرموده است: تنها كسانی دروغ می گویند كه ایمان ندارند و نیز در آیه دیگری فرموده است: دل های ایشان دچار بیماری نفاق می شود تا روزی كه او را ملاقات نمایند، به خاطر خلف وعده با خداوند و به خاطر دروغ گویی .
دروغ با انگیزه های فراوان همچون دشمنی، حسادت، تامین منافع دنیوی، طمع و یا عادت انجام می شود، ولی مهمترین عامل آن ضعف نفسانی است، به عبارت دیگر دروغ كار آدم های ضعیف و ترسو است و انسان قوی و شجاع دروغ نمی گوید زیرا كه نیازی به استفاده از این روش غلط ندارد.
مؤمنین بعضا فلسفه روزه داری را فراموش می کنند و رمضان را جدایی از معنویاتش فرصتی برای رژیم های غدایی می پندارند. بعد از مغرب و افطار، دهان و زبان که ساعتها برای رضای خدا سکوت اختیار کرده، کارش را آغاز می کند.
راه درمان دروغ چیست؟ در پایگاه اطلاع رسانی فرهنگ و معارف اسلامی در مطلبی با عنوان راه درمان دروغ آمده است: دروغ معمولا از یكی از نقاط ضعف روحی سرچشمه می گیرد، گاهی انسان به خاطر ترس از فقر، پراكنده شدن مردم از دور او و از دست دادن موقعیت و مقام و زمانی به خاطر علاقه شدید به مال و جاه و گاهی به خاطر تعصب های شدید و حب و بغض های افراطی، زبان به دروغ می گشاید.
قرآن مجید نیزدرمورداین كه دروغ با ایمان انسان سازگار نیست، می فرماید: انمایفتری الكذب الذین لا یومنون بایات الله و اولئك هم الكاذبون یعنی تنها كسانی دروغ می بندند كه به آیات خدا ایمان ندارند، آری دروغ گویان واقعی آنها هستند.
با توجه به عواملی كه در ایجاد دروغ و ریشه دار ساختن آن موثر است، راه درمان آن نسبتا روشن خواهد بود و به طور كلی برای درمان این انحراف اخلاقی، باید از این طرق اقدام نمود.
1- قبل از هر چیز باید انسانهای دروغگو را به عواقب دردناك و آثار سوء معنوی و مادی و فردی و اجتماعی این رذیله زشت متوجه ساخت و با تدبیر و تفكر در آیات قرآن مجید و سخنان پیشوایان بزرگ دین (ع) میتوان فهمید كه منافع فرضی و خیالی دروغ هرگز نمیتواند با آن همه مفاسد برابری نماید.
هم چنین باید متوجه بود كه اگر دروغ در پاره ای از موارد نفع شخصی هم داشته باشد نفعش آنی و بسیار زودگذر است زیرا هیچ سرمایه ای برای یك انسان در اجتماع - در هر شرایط و هر مقامی - بالاتر از سرمایه اعتماد و اطمینان مردم نسبت به وی نیست كه بزرگترین دشمن آن همین دروغ است.
2- یكی دیگر از موثرترین طرق درمان دروغ، پرورش شخصیت در افراد است.زیرا یكی از عوامل مهم روانی دروغ، احساس حقارت و كمبود شخصیت است و در حقیقت دروغ گفتن یك نوع عكس العمل برای جبران این موضوع است.
اگر مبتلایان به دروغ احساس كنند صاحب نیروها و استعدادهایی در درون خود هستند كه با پرورش آنها می توانند ارزش و شخصیت خود را بالا ببرند، نیازی به توسل جستن به دروغ برای ایجاد شخصیت قلابی در خود نمی بینند.
چنین كسی نه تنها در نظر مردم شخصیت دارد، بلكه در پیشگاه خداوند مقامی در ردیف شهدا و پیامبران الهی دارد زیرا در قرآن مجید مقام راستگویان در ردیف مقام پیامبران و شهدای راه حق ذكر شده است.
3- كوشش برای تقویت پایه های ایمان به خدا در دل مبتلایان به دروغ و توجه دادن آنها به این حقیقت كه قدرت خدا مافوق تمام قدرت ها است و قادر بر حل تمام مشكلاتی است كه افراد ضعیف الایمان به خاطر آن به دروغ پناه می برند.
----------------------------------------------------------------------
ماه مبارك رمضان فرصتی برای تعالی روح و بهره جویی از چشمه غنی وحی و زمانی برای پرورش ذات پاك آدمی و دوری جستن از صفات ناپسند و رذایل است، امید آنكه در این ماه متعالی، در کنار خدمت نمودن به روزه داران، فرصتی برای زدودن زنگار دروغ از آیینه باطن خود نیز فراهم آید. |